İşlemci Nedir? Ne İşe Yarar? Nasıl Seçilir? – Bilgisayarınızın en önemli bileşeni nedir sorusuna verebilecek tek bir yanıtınız varsa, cevabınız muhtemelen işlemci olacaktır. Kendisini kullandığınız cihazın beyni olarak da tanımlayabiliriz.
Bilgisayar dünyasını sıfırdan keşfetmeye başladıysanız, farklı parçalara atıfta bulunmak için kullanılan terminoloji kafa karıştırıcı gibi gözüküyor olabilir.
Teknoloji #101 serimizin bu yazısında işlemciler hakkında merak ettiğiniz tüm detaylara daha yakından göz atıyoruz. Diğer yazılarımıza yukarıdaki linke tıklayarak ulaşabilirsiniz.
İçindekiler
İşlemci Nedir?
Hemen yukarıda da bahsettiğimiz gibi işlemciler bilgisayarınızın, tabletinizin ya da akıllı telefonunuzun beynidir. Cihazınızdaki işletim sisteminden, programlardan veya diğer bileşenlerden gelen talimatları alır ve işler.
Evet, işlemciler bir mühendislik harikasıdır. Öte taraftan bu bileşenler özünde hala ikili sinyalleri yorumlamanın temel konseptine ( 1 ve 0 ) dayanır. Yine de bu, üretimlerinin basit olduğu anlamına gelmez.
Her bir işlemci, mikroskobik ölçüde milyarlarca transistöre ev sahipliği yapar. Bu transistörler 1’lerden ve 0’lardan oluşan ikili makine kodunu temsil edecek şekilde elektrik sinyalleri yayınlar.
Transistör sayısı, her durumda, bir işlemcinin daha hızlı olacağı anlamına gelmez. Ancak bir işlemcinin daha fazla bilgi işlem gücüne sahip olduğunu anlamanın alternatif yollarından birisidir.
Yukarıda yer alan şema Intel Core I7-4770S mimarisinin şemasıdır. Bu, bir işlemcinin neye benzediğini gösterebilmek adına seçtiğimiz basit bir örnek. Her işlemcinin kendine özgü farklı düzenleri ve dizilimleri vardır.
Hemen yukarıdaki işlemcinin dört çekirdekli bir işlemci olduğunu fark edebilirsiniz. Çekirdek sayısının yüksek olması, talimatların çok daha hızlı işlenebileceği anlamına geliyor.
Ayrıca bu şemadaki çekirdeklerin L3 Önbelleği olarak adlandırılan bir şeyi paylaştığını görüyorsunuz. Bu, işlemcinin içerisinde yer alan yerleşik bellek biçimidir. Her bir çekirdeğin içerisinde de L1 ve L2 olarak adlandırılan daha düşük seviyeli başka bellek biçimi yazmaçları da yer alır.
Eğer işlemcinin içerisinde neler olup bittiğini bir kenara bırakırsak, bu bileşenin bilgisayarınızın geri kalanı ile nasıl bütünleştiğine daha yakından göz atabiliriz. İşlemci, bilgisayarınızdaki ana kartın üzerinde yer alan soketin içerisinde konumlandırılır.
İşlemci Ne İşe Yarar?
Temel noktada bir işlemci, herhangi bir programdan ya da uygulamadan gelen talimatları alır ve bir hesaplama gerçekleştirir. Bu işlemi getirme, kod çözme ve çalıştırma olarak üç farklı maddeye ayırabiliriz. Komutun geldiği yer RAM’dir. RAM’den alınan talimatın ne olduğu çözümlenir ve işlemcinin ilgili kısımlarından faydalanarak talimat yürütülür.
Yeni Başlayanlar için Bilgisayar Toplama Rehberi
İşlemci Çekirdeği Nedir?
İlk zamanlarında işlemciler yalnızca tek bir çekirdeğe sahipti. Günümüzdeki modern işlemciler iki ila otuz iki arasında değişen devasa sayılarda çekirdeklere ev sahipliği yapıyor. Bu sayede aynı anda birden fazla komut işlenebiliyor.
İşlemci Saat Hızı Nedir?
Bir işlemci hakkında araştırma yaparken denk geleceğiniz detaylardan birisi de saat hızlarıdır. GHz olarak kısaltılan gigahertz, bir işlemcinin saniyede kaç komutu işleyebileceği hakkında bilgi verir.
Yine de bu, performansın ana ölçeği değildir.
Saat Hızı, çoğunlukla aynı ürün ailesinden ya da nesilden işlemcileri kıyaslarken devreye girer. Her şey aynı olduğunda, daha hızlı saat hızı, daha hızlı bir işlemci anlamını taşıyacaktır.
Yani 2010 yılında çıkan 3 GHz işlemci, 2020 yılında çıkan 2 GHz’lik işlemciden daha hızlı değildir.
İşlemci Ne Kadar Önemli?
İşlemci bundan birkaç yıl önceki önemine sahip olmuyor gibi gözükse de, hala en önemli bileşenlerden birisidir. Programlardan gelen komutu yürütmekten sorumlu olan tek bileşen işlemci olduğu için, ne kadar hızlı işlemci, o kadar hızlı performans anlamı taşır.
Bununla birlikte hızlı bir işlemci de her şey değildir. İşlemci ne kadar güçlü olursa olsun modern oyunları işleyecek veya depolayacak güce sahip değildir. Bu nedenle bellek ve ekran kartları tam da bu noktada devreye girer.